Het veilig omgaan met chemische stoffen is niet alleen een kwestie van gezond verstand, maar ook van het naleven van strikte Europese wet- en regelgeving. Of je nu een producent, distributeur of gebruiker bent van chemische stoffen: kennis van REACH, CLP en ADR is essentieel. In dit overzichtsartikel leggen we uit wat deze regelgeving inhoudt, waarom het belangrijk is, en wat je minimaal moet weten als je met chemicaliën werkt of handelt.
Waarom is wetgeving rondom chemicaliën belangrijk?
Chemicaliën kunnen schadelijk zijn voor mens, dier en milieu. Zonder duidelijke regels zouden gevaarlijke stoffen onjuist worden opgeslagen, gebruikt of vervoerd, met mogelijk ernstige gevolgen. Europese regelgeving is bedoeld om risico’s te minimaliseren en een veilige omgang te waarborgen op elk niveau van de keten: van productie en distributie tot gebruik en afvalverwerking.
De drie belangrijkste regelgevingen in Europa
REACH – Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperking van CHemische stoffen
REACH is van toepassing op vrijwel alle chemische stoffen in de EU. Het doel: zorgen dat producenten en importeurs weten wat de risico’s zijn van hun stoffen, en dat ze die informatie doorgeven in de keten.
- Producenten moeten chemische stoffen registreren bij het Europees Chemicaliënagentschap (ECHA).
- Gebruikers hebben het recht om informatie te ontvangen over veilig gebruik (via het veiligheidsinformatieblad, of VIB/SDS).
- Bepaalde stoffen mogen alleen nog onder voorwaarden gebruikt worden (autorisatieplicht) of worden geheel verboden (beperkingen).
CLP – Classification, Labelling and Packaging
CLP zorgt ervoor dat gevaarlijke stoffen en mengsels in de EU op een uniforme manier geëtiketteerd en verpakt worden.
- Etiketten moeten gevarenpictogrammen, signaalwoorden, gevarenzinnen (H-zinnen) en voorzorgszinnen (P-zinnen) bevatten.
- Informatie moet begrijpelijk zijn voor iedereen, inclusief eindgebruikers.
- Stoffen moeten worden geclassificeerd op basis van hun eigenschappen (bijv. bijtend, ontvlambaar, milieugevaarlijk).
ADR – Europese regelgeving voor vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg
ADR is verplicht voor bedrijven die gevaarlijke stoffen vervoeren of laten vervoeren.
- Stoffen worden ingedeeld in gevarenklassen (bijv. klasse 3 = brandbare vloeistoffen, klasse 8 = bijtende stoffen).
- Vereisten voor verpakking, etikettering en documentatie zijn strikt omschreven.
- Vervoerders en ontvangers moeten over de juiste vergunningen en kennis beschikken.
Wat moet je als bedrijf of gebruiker concreet doen?
Afhankelijk van jouw rol in de keten (producent, importeur, distributeur, eindgebruiker), gelden verschillende verantwoordelijkheden:
| Rol | Verantwoordelijkheden |
|---|---|
| Producent / Importeur | Registratie bij REACH, etikettering conform CLP, vervoersdocumenten en -etiketten volgens ADR |
| Webshop / Distributeur | Etiketten controleren, correcte VIB’s beschikbaar stellen, naleving van ADR bij verzending |
| Eindgebruiker (bijv. laboratorium of werkplaats) | Werken volgens het VIB, veiligheidsmaatregelen toepassen, afval correct afvoeren |
Etiketten begrijpen: wat moet erop staan?
Op een product met een gevarensymbool (bijv. bijtend of giftig) moeten volgens CLP altijd de volgende zaken vermeld staan:
- Productidentificatie (stofnaam of mengsel)
- Gevarenpictogrammen (zoals het vlammetje of doodshoofd)
- Signaalwoord (bijv. Gevaar of Waarschuwing)
- Gevarenzinnen (H-zinnen) – beschrijven het risico, zoals “Veroorzaakt ernstige brandwonden”
- Voorzorgszinnen (P-zinnen) – beschrijven hoe je veilig werkt, zoals “Draag beschermende handschoenen”
- Naam en contactgegevens van de leverancier
Veiligheidsinformatieblad (VIB / SDS)
Een VIB is verplicht bij verkoop aan bedrijven en op verzoek aan particulieren. Het bevat:
- Identificatie van het product en leverancier
- Gevarenclassificatie
- Maatregelen bij ongelukken
- Opslag- en verwerkingsinstructies
- Milieu-informatie
Het VIB moet in de taal van het land van gebruik beschikbaar zijn.
Veelgemaakte fouten in de praktijk
- Producten zonder of met onvolledige etiketten opslaan
- Gevaarsymbolen ontbreken of niet volgens de CLP-richtlijnen
- Geen VIB beschikbaar stellen aan zakelijke klanten
- ADR-etiketten en UN-nummers vergeten bij verzending van gevaarlijke stoffen
- Onjuiste opslag van incompatibele stoffen (bijv. zuren en basen bij elkaar)
Tot slot: bewustzijn creëren
Wetgeving rondom chemie lijkt complex, maar het uiteindelijke doel is helder: veilig en verantwoord omgaan met stoffen die risico’s met zich meebrengen. Door etiketten correct te gebruiken, veiligheidsbladen te lezen en transportregels te volgen, verklein je het risico op ongelukken, schade of juridische problemen aanzienlijk.
Wil je meer weten over specifieke onderdelen?
In deze serie gaan we verder in op:
- Wat REACH betekent voor jou als webshop of producent
- Hoe je CLP-etiketten correct samenstelt
- Wanneer ADR van toepassing is en hoe je hieraan voldoet
- Veiligheidsinformatiebladen (SDS): wat moet je controleren?
ℹ️ Disclaimer
De informatie in dit artikel is bedoeld ter algemene ondersteuning en mag niet worden beschouwd als juridisch advies. Hoewel we streven naar correcte en actuele inhoud, kunnen aan dit artikel geen rechten worden ontleend. Regelgeving rondom chemische stoffen verandert regelmatig; raadpleeg daarom altijd officiële bronnen zoals de ECHA, Rijksoverheid of de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) voor de meest recente en bindende informatie. Zie je een fout of verouderde informatie? Laat het ons weten, we verbeteren het graag.